Na Podhalu jest naprawdę mnóstwo miejsc wartych odwiedzenia. Nierozerwalnie jednak z kulturą góralską związane są kościoły, które u podnóża Tatr mają swój niepowtarzalny urok i regionalny klimat. Zwykle drewniane, w pięknym otoczeniu, wzbogacone pracami lokalnych artystów – wspaniałe miejsca na bliższe poznanie kultury Podhala. Prezentujemy najpiękniejsze kościoły w Zakopanem i na Podhalu.

 

Kościół Matki Bożej Częstochowskiej w Zakopanem

 

• ul. Kościeliska 10, Zakopane
• msze święte w niedziele i święta: 8:30, 10:00, 18:00

 

 

Pierwszy zakopiański kościół, często nazywany starym kościółkiem. Został ufundowany przez Klementynę Homolacsową, ówczesną właścicielkę dóbr zakopiańskich, a zbudowany przez zakopiańskich cieśli, pod kierownictwem Sebastiana Gąsienicy-Sobczaka. Najstarsza, północna część kościoła została postawiona w 1847 roku tuż obok niewielkiej kapliczki Gąsieniców, w której do czasu wybudowania kościoła odprawiano msze.

Pierwsza msza święta została odprawiona 6 stycznia 1848 roku. W latach 1850-51 kościół został rozbudowany o część południową i wieżę, zbudowano również plebanię (obecne przedszkole sióstr felicjanek, znajdujące się za kościołem) oraz organistówkę (naprzeciwko kościoła). Początkowo, na cześć fundatorki, kościół był pod wezwaniem św. Klemensa, jednak przed II wojną światową główną patronką kościoła została Matka Boska Częstochowska.

 

 

Kościół posiada konstrukcję zrębową i składa się z nawy dwuczęściowej oraz prezbiterium. Dach świątyni pokryty jest gontem i zwieńczony wieżyczką. Główny ołtarz kościoła został wykonany przez znanego ludowego rzeźbiarza Wojciecha Kułacha-Wawrzyńcoka w XIX wieku. Znajduje się tam kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, patronki kościoła.

Wewnątrz kościoła znajdują się piękne rzeźby i zdobienia drewniane oraz ludowe malowidła na szkle. Kościółek ma bardzo przyjemny klimat, niemal wszystko wykonane jest z drewna, a zdobiąca ściany sztuka ludowa wzmacnia regionalny charakter świątyni.

Kościół jest również wyjątkowy ze względu na postać jego pierwszego proboszcza, Józefa Stolarczyka. Warto wiedzieć, że dawniej górale nie byli ludem pobożnym, a ksiądz nie był dla nich specjalnym autorytetem, tak więc początki w zakopiańskiej parafii nie należały do łatwych. Ksiądz Stolarczyk wywodził się z chłopskiej rodziny, był wysoki i dobrze zbudowany i prawdopodobnie to w znacznym stopniu pomogło mu zdobyć zaufanie górali. Mówił głośno, jego kazania były długie i dosadne, często gromił górali z ambony, potępiając pijaństwo i mówiąc nie tylko o religii, ale także o życiu codziennym. Mówi się, że aby przekonać górali do uczestniczenia w życiu religijnym, pozwalał na palenie fajek w kościele, a spowiedź świętą nagradzał pożyczkami. Ksiądz Stolarczyk bardzo szybko stał się ważną postacią Zakopanego, szanowaną i zasłużoną, nie tylko ze względu na rozwój religijności – wspierał i inwestował w rozwój wsi i turystyki, był współzałożycielem Towarzystwa Tatrzańskiego.

 

 

 

Kościół Świętego Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie

 

• ul. Harenda 14A, Zakopane
• msze święte w niedziele i święta: 8:00, 11:00, 19:00 (zimą 18:00)

 

Historia kościółka jest dość ciekawa, wszystko bowiem zaczęło się od pomysłu ks. Jana Hyca, aby w dzielnicy Zakopanego, zwanej Harendą, zbudować kościół. Powiedział o swoim pomyśle Marii Kasprowiczowej, wdowie po zmarłym pisarzu Janie Kasprowiczu, która przekazała swoją parcelę jako darowiznę pod budowę kościoła. Nie został on jednak wybudowany, ale przeniesiony z innego miasta – po I wojnie w Zakrzowie koło Kalwarii Zebrzydowskiej, wybudowano nowy kościół, a stara, wzniesiona w latach 20. XVIII wieku drewniana świątynia niszczała. Podjęto więc decyzję o przeniesieniu budynku do Zakopanego, zmierzono ją więc, rozebrano i przewieziono koleją pod Giewnot. Transport kościoła (jakkolwiek dziwnie to brzmi :)) oraz jego składanie na miejscu trwało 2 lata, a poświęcenie świątyni miało miejsce 6 sierpnia 1950 roku. Początkowo był to kościół filialny parafii Św. Rodziny przy Krupówkach, dopiero w 1961 roku ówczesny biskup Karol Wojtyła, podczas swojej wizytacji zarządził, aby na Harendzie utworzyć oddzielną parafię.

Wewnątrz kościoła znajdują się XVIII-wieczne ołtarze w stylu barokowym, sprowadzone z Książa Wielkiego. W świątyni nie brakuje oczywiście akcentów regionalnych, znajdują się w niej ludowe kapliczki i obrazy. Ogromną wartość przedstawia polichromia na plafonach, naśladująca styl włoski.

 

 

Kaplica Najświętszego Serca Jezusa w Jaszczurówce

• ul. Oswalda Balzera 31, Zakopane
• msze święte w niedziele i święta: 10:00, 17:00

 

 

Przepiękna drewniana kaplica, wzniesiona na kamiennej podmurówce została zaprojektowana przez Stanisława Witkiewicza, w stylu zakopiańskim, a ufundowana przez rodzinę Uznańskich. Jej budowę rozpoczęto w 1904 roku, trwała 2 lata, kaplicę pomagali wznosić góralscy cieśle. W latach 50. XX wieku do kaplicy dobudowano dwa ołtarze boczne, a w latach 70. i 80., dzięki ofiarności miejscowych i turystów oraz staraniom księży, przeprowadzono gruntowny remont walącej się kaplicy, chroniąc ten wspaniały zabytek przed zniszczeniem.

Wewnątrz kaplicy znajdują się ludowe malowidła na szkle, przedstawiające stacje drogi krzyżowej, a także drewniane rzeźby i wspaniały drewniany żyrandol. Główny ołtarz również wykonany jest z drewna i wyglądem nieco przypomina góralską chatę. Położona na skraju lasu strzelista kaplica wygląda przepięknie i posiada niesamowity klimat, szczególnie zimą. Warto wybrać się do niej na wigilijną pasterkę. W podziemiach kaplicy co roku odbywa się wystawa sztuki ludowej.

 

Kościół Matki Bożej Szkaplerznej w Witowie

• Witów 178
• msze święte w niedziele i święta: 7:00, 9.00,11.00,18.00

 

 

O budowę kościoła w Witowie starano się aż 9 lat. Ostatecznie sam cesarz austriacki, Franciszek Józef wydał zezwolenie początkiem XX wieku i wspomógł budowę dotacją pieniężną. Prace rozpoczęto w 1910 roku, grunt pod budowę oddali trzej witowiańscy gazdowie. Pomoc finansowa i pomoc przy budowie również wyszła od mieszkańców Witowa. Kościół został ukończony w 1912 roku. Początkowo opiekę nad kościołem pełniła parafia chochołowska, a w 1953 roku do Witowa przybyli księża Salezjanie, którzy zajęli się prowadzeniem świątyni. W 1985 roku utworzono tu oddzielną parafię.

Kościół usytuowany jest na wzgórzu, pięknie wygląda z głównej drogi. Otoczony jest ogrodem z drewnianymi rzeźbami Drogi Krzyżowej. Sam kościół jest niezwykle piękny i urokliwy, posiada konstrukcję zrębową z oszalowaniami z pionowych desek.

Wnętrze kościółka to neogotycki ołtarz główny, będący dziełem firmy z Tyrolu, z kolei okna zdobią witraże z 1937 roku. Pozostałą dekoracją świątyni zajmował się głównie zakopiański artysta i rzeźbiarz Michał Gąsienica Szostak.

 

 

Kościół pw. św. Jacka w Chochołowie

• Chochołów 195
• msze święte w niedziele i święta: 8:00, 11:00, 18:00 (zimą 17:00)

 

 

Ten kościół zdecydowanie wyróżnia się na tle tego zestawienia: nie jest drewniany, nie specjalnie nawiązuje do stylu góralskiego, jest jednak wyjątkowo piękny. Ponadto, znajduje się w otoczeniu tradycyjnych góralskich chałup, bowiem większa część Chochołowa stanowi żywy skansen, doskonale obrazujący tradycyjną góralską wieś.

Projektantem świątyni był Feliks Księgarski, architekt z Krakowa. Był on zauroczony neogotykiem i w takim też stylu wzniósł kościół w Chochołowie. Fundatorem świątyni był ks. Wojciech Blaszyński, który w skutek nieszczęśliwego wypadku zginął podczas wizytacji budowy. Kościół powstawał aż 20 lat (1853-1873), ponieważ wiele trudności przysparzał podmokły i grząski grunt, który trzeba było wzmocnić drewnianymi palami i kamieniami. Ściany zbudowane są z wapienia, a elewacja i wieża z piaskowca.

Jest to bazylika trzynawowa, na planie łacińskiego krzyża, z ogromnymi oknami (nawet 10m w ścianach szczytowych). W 47-metrowej wieży znajdują się trzy ogromne dzwony: ważący 450 kg św. Jacek, 245-kilogramowy dzwon Matki Bożej oraz 105-kilogramowy dzwon św. Floriana. Neogotyckie ołtarze powstały pod koniec XIX wieku w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego (dziś Zespół Szkół Budowlanych w Zakopanem). Wewnątrz świątyni znajdują się również przepiękne freski, m.in. scena ślubowania powstańców chochołowskich oraz obrazy Wojciecha i Walerego Eljaszów-Radzikowskich (aktywnych propagatorów Podhala i jego kultury).

 

 

Kościół św. Anny w Nowym Targu

 

• ul. Zacisze 17, Nowy Targ
• msze święte w niedziele i święta: 6:30, 8:00, 9:30, 11:00, 12:30, 18:00

 

 

Legenda głosi, że drewniany kościół św. Anny w Nowym Targu powstał w 1219 roku ze zbójeckich pieniędzy zrabowanych na Węgrzech. Taka też data widnieje na prezbiterium, jest jednak ona wątpliwa, ponieważ pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z XV wieku. Kościółek znajduje się na stromym wzgórzu i wygląda niezwykle urokliwie.

Dach świątyni jest tradycyjnie przykryty gontem i posiada wieżę, zwieńczoną baniastym hełmem. Wnętrze kościoła zdobią przedmioty z różnych epok: polichromie z końca XIX wieku, późnobarokowy ołtarz główny oraz obrazy z XV i XVI wieku.

 

 

Kościół św. Michała Archanioła w Dębnie

• ul. Kościelna 42, Dębno
• msze święte w niedziele i święta: 8:00, 11:00

 

Jeden z najbardziej znanych kościołów południowej Małopolski, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO (2003 rok). Wzniesiony jest z drzewa modrzewiowego i jodłowego, bez użycia gwoździ! Wszystkie belki, ułożone na zrąb, były umacniane drewnianymi kołkami. Świątynia jest więc zbudowana w całości wyłącznie z drewna. Dach kościoła pokryty jest gontem, prezbiterium i nawę otaczają podcienia, tzw. soboty.

Pierwsza wzmianka o kościele św. Michała Archanioła pochodzi z 1335 roku, jednak mówimy tu o świątyni, stojącej prawdopodobnie na miejscu dzisiejszej, ta bowiem została zbudowana końcem XV wieku. Początkiem XVI wieku powstał z kolei zachowany do dziś tryptyk, a w 1601 roku wzniesiono wieżę. Nad wejściem, od strony południowej znajduje się figurka Chrystusa u słupa, dzieło miejscowego artysty Józefa Janosa. Kościół zbudowany jest w stylu gotyku drewnianego, z prezbiterium skierowanym na wschód (jak wszystkie kościoły średniowiecza).

Wnętrze kościółka posiada niepowtarzalny klimat – przede wszystkim wspaniały zapach starego drewna. Znajduje się tutaj najstarsza, w całości zachowana europejska polichromia na drewnie (z około 1500 roku), pokrywająca wnętrze świątyni niemal w całości. Ołtarz główny posiada piękny obraz ze złoconym tłem – tryptyk z początku XVI wieku, jeden z najcenniejszych zabytków gotyckiego malarstwa tablicowego. Całe prezbiterium utrzymane jest w stylu gotyckim. Z kolei znajdujący się w nawie głównej krucyfiks jest najstarszym elementem wyposażenia kościoła, pochodzącym prawdopodobnie z 1380 roku, z poprzedniego kościoła. Pod chórem, w gablocie znajduje się chorągiew, dar króla Jana III Sobieskiego – zgodnie z tradycją zostawił ją tutaj po zwycięstwie pod Wiedniem w 1683 roku.

 

Kościół Świętej Trójcy i Świętego Antoniego Opata w Łopusznej

• ul. Gorczańska 1, Łopuszna
• msze święte w niedzielę i święta: 8:00, 11:00, 17:00

 

 

Kościół w Łopusznej zasługuje na uwagę nie tylko ze względu na piękny wygląd, ale również ze względu na usytuowanie. W jego sąsiedztwie znajduje się bowiem Dwór Tetmajerów, gdzie obecnie znajduje się filia Muzeum Tatrzańskiego.

Na miejscu obecnego kościoła już końcem XIV wieku istniała starsza świątynia, ufundowana przez rycerzy. Obecny kościół został wzniesiony pod koniec XV wieku, a poświęcony w 1504 roku. Jest to budowla późnogotycka, jednonawowa. Jego wnętrze utrzymane jest w stylu gotyckim i barokowym Na ołtarzu znajduje się gotycki tryptyk z XV wieku, strop zdobią ornamentalne polichromie. Otoczenie kościoła, jego drewniane ogrodzenie i bramka nawiązują do stylu zakopiańskiego.

 

 

 

I jak Wam się podoba nasze zestawienie? Może dodalibyście do niego jakiś kościół, który szczególnie Wam się spodobał? Jeśli byliście w opisywanych przez nas miejscach, koniecznie dajcie znać!